امام محمد باقر علیه‌السلام فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله در آخرین جمعه از ماه شعبان برای مردم خطبه خواند و پس از حمد و ثنای الهی فرمود:ای مردم! به راستی که نزدیک است ماهی فرا برسد که در آن شبی است بهتر از هزار ماه، و آن ماه رمضان است. که خدا روزه آن را واجب، و یک شب نماز مستحب برخاستن در آن را همچون نماز مستحب هفتاد شب از ماههای دیگر قرار داده است.و پاداش یک خصلت خیر، و نیکوکاری مستحب در آن را همچون پاداش کسی که واجبی از واجبات خدای سبحان را انجام داده مقرر فرموده است.و هر کس یک واجب از واجبات خدا را در آن انجام دهد همچون کسی است که هفتاد فریضه از فرایض خدا را در ماههای دیگر انجام داده باشد. و آن ماه صبر است و پاداش صبر بهشت است و نیز ماه همیاری است و نیز ماهی است که خدا روزی مؤمن را در آن فزونی بخشد و هر کس در آن مومن روزه داری را افطاری دهد در نزد خدا پاداش آزادی یک بنده و آمرزش گناهان گذشتهاش را دارد.عرض شد: ای رسول خدا! همه ما بر اینکه روزه داری را افطاری دهیم توانا نیستیم.فرمود: خدا کریم است همین پاداش را به کسی که با آبِ آمیخته با شیری، یا با جرعه آب گوارایی، یا با جرعه یا با چنیدن خرما که جز بر آن قادر نیست روزه داری را افطار میدهد نیز عطا میکند.و هر کس در آن بر مملوک (و زیر دست) خود آسان گیرد خدا از او آسان حساب کشد.و این ماهی است که آغاز آن رحمت، و میانه آن مغفرت، و پایان آن اجابت و آزادی از آتش است.و شما (در این ماه) از چهار خصلت بینیاز نیستید یا دو خصلت خدا را خوشنود میسازید و به دو خصلت دیگر نیز محتاجید. آن دو که برای رضای خداست گواهی اینکه معبود حقی نیست جز خدا و به راستی من رسول خدایم.اما آن دو که شما را خوشنود میکند و از آنها بی نیاز نیستید این که: از خدا در این ماه حوائج و بهشت و عافیت را بخواهید و از آتش به او پناه برید.
متن حدیث:
محمد بن یحیی و غیره عن احمد بن محمد بن عیسی عن الحسن بن محبوب عن ابی ایوب عن ابی الورد، عن ابی جعفر (علیه‌السلام) قال: خطب رسول الله (صلی الله علیه وآله) الناس فی آخر جمعه من شعبان فحمد الله و اثنی علیه ثم قال: ایها الناس! انه قد اظلکم شهر فیه لیله خیر من الف شهر و هو شهر رمضان فرض الله صیامه و جعل قیام لیله فیه بتطوع صلاه کتطوع صلاه سبعین لیله فیما سواه من الشهور و جعل لمن تطوع فیه بخصله من خصال الخیر و البر کاجر من ادی فریضه من فرائض الله عز و جل. ومن ادی فیه فریضه من فرائض الله کان کمن ادی سبعین فریضه من فرائض الله فیما سواه من الشهور و هو شهر الصبر و ان الصبر ثوابه الجنه و شهر المواساه و هو شهر یزید الله فی رزق المومن فیه و من فطر فیه مومنا صائما کان له بذلک عند الله عتق رقبه و مغفره لذنوبه فیما مضی قیل: یا رسول الله لیس کلنا یقدر علی ان یفطر صائما؟
فقال: ان الله کریم یعطی هذا الثواب لمن لم یقدر الا علی مذفه من لبن یفطر بها صائما او شربه من ماء عذب او تمرات لا یقدر علی اکثر من ذلک و من خفف فیه عن مملوکه خفف الله عنه حسابه و هو شهر اوله رحمه و اوسطه مغفره و آخره الا جابه و العتق من النار و لا غنی بکم عن اربع خصال: خصلتین ترضون الله بهما و خصلتین لا غنی بکم عنهما فاما اللتان ترضون الله عز و جل بهما: فشهاده ان لا اله الا الله و ان محمدا رسول الله (صلی الله علیه وآله) و اما اللتان لا غنی بکم عنهما: فتسالون الله فیه حوائجکم و الجنه و تسالون العافیه و تعوذون به من النار.
«ثواب‌الاعمال،صفحه ۱۴۳»
یک درس فراموش‌نشدنی
